Η πρώτη επίσημα λογοκριμένη ταινία είναι το φιλμ «Η γέννηση ενός έθνους» (1915) του D.W. Griffith, που απαγορεύτηκε σε πολλές πόλεις της Αμερικής γιατί θεωρήθηκε ρατσιστική και ο ίδιος ο πρόεδρος των Η.Π.Α, W. Wilson, την περιέγραψε με την φράση «Είναι σαν να γράφεις την ιστορία με κεραυνό».
Το πρώτο σύστημα λογοκρισίας ήταν ο λεγόμενος «κώδικας Χέιζ». Η πρώτη ταινία που λογοκρίθηκε με αυτό το σύστημα ήταν η «Τρέλες Γυναικών» (1922) του Erich von Stroheim. Πρόκειται για μια περίπτωση εκτενέστατης λογοκρισίας, αφού το υλικό που αφαιρέθηκε ήταν διάρκειας τεσσάρων ωρών. Τρία χρόνια αργότερα, κυκλοφόρησε το «Θωρηκτό Ποτέμκιν» (1925) του S. M. Eisenstein, που θεωρήθηκε κομμουνιστική προπαγάνδα και ως αποτέλεσμα απαγορεύτηκε σε όλες τις πολιτείες των Η.Π.Α. Ο Todd Browning, γύρισε το 1932 την ταινία «Freaks», η οποία επικρίθηκε αυστηρότατα διότι ο σκηνοθέτης είχε προσλάβει αληθινά «φρικιά» για να ερμηνεύσουν τους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Από τα νύχια των λογοκριτών δεν γλίτωσε ούτε ο Ντίσνεϊ! Μπορεί να ακούγεται σαν κακό αστείο, αλλά η ταινία «Η Χιονάτη και οι 7 νάνοι» (1937) έπεσε θύμα του «ψαλιδιού». Η σκηνή όπου η ηρωίδα τρέχει μέσα στο τρομακτικό δάσος κόπηκε, γιατί θεωρήθηκε πολύ τρομακτική για τα παιδιά.
Στη Ρωσία, υπό καθεστώς Στάλιν, ο Eisenstein γύρισε το δεύτερο μέρος της διλογίας «Ιβάν ο Τρομερός» (1944). Ο Στάλιν απαγόρευσε αμέσως την ταινία γιατί τη θεώρησε ως κριτική στον δικό του δεσποτισμό. Η ταινία «Το αλάτι της γης» (1953) απαγορεύτηκε στις Η.Π.Α. επειδή θεωρήθηκε κομμουνιστική προπαγάνδα. Εκείνη την εποχή πολλοί ηθοποιοί και σκηνοθέτες είχαν μπει στη λεγόμενη «Μαύρη Λίστα», θεωρούνταν δηλαδή δάκτυλοι των κομμουνιστών.
Το 1966 ο κωδικός Χέιζ πέρασε στην ιστορία και το νέο σύστημα λογοκρισίας ήταν ηλικιακό. Τρία χρόνια αργότερα, η ταινία «Midnight Cowboy» (1969) του J. Schlesinger, που είχε χαρακτηριστεί αυστηρώς ακατάλληλη, κέρδισε το Oscar καλύτερης ταινίας. Επίσης, «Ο Εξορκιστής» (1973) του W. Friedkin είχε μεν χαρακτηριστεί ακατάλληλος, βραβεύτηκε όμως με Oscar σεναρίου και ήχου.
Η δεκαετία του '70 γέννησε μερικές από τις πιο «μισητές» ταινίες, αρχής γενομένης με τα «Αδέσποτα Σκυλιά» του Peckinpah, ταινία που στο Ηνωμένο Βασίλειο απαγορεύτηκε για 30 χρόνια! Το «Κουρδιστό Πορτοκάλι» (1971) του Kubrick απαγορεύτηκε στην Αγγλία από τον ίδιο τον σκηνοθέτη επειδή διαπράχτηκαν εγκληματικές πράξεις προς μίμηση σκηνών της ταινίας. Το slasher αριστούργημα του Hooper, «The Texas Chainsaw Massacre» (1974), παρά την εισαγωγή της αυθεντικής κόπιας στο μουσείο μοντέρνας τέχνης, απαγορεύτηκε σε Βρετανία και Γερμανία επειδή σόκαρε τους θεατές. Η διαβόητη ταινία «Καλιγούλας» (1979) απαγορεύτηκε παγκοσμίως. Το περιοδικό Variety την χαρακτήρισε ως «ηθικό ολοκαύτωμα». Την ίδια χρονιά, η ταινία «Life of Brian» των Monty Python απαγορεύτηκε σε 35(!) χώρες διότι θεωρήθηκε βλάσφημη προς τον χριστιανισμό. Παρόμοια τύχη είχε και η ταινία του Scorsese «Τελευταίος Πειρασμός» (1998).
Η πιο μισητή ταινία που γυρίστηκε ποτέ: Το αριστούργημα του Pasolini «Σαλό» (1975), το οποίο βασίστηκε στο ομώνυμο βιβλίο του Μαρκησίου ντε Σαντ. Η Καθολική Εκκλησία έσπευσε να αφορίσει τον σκηνοθέτη και την ταινία, ενώ ίδιος δολοφονήθηκε λίγους μήνες μετά υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες.
Η λογοκρισία εξυπηρετεί την ανάγκη των ανώτερων αρχών να ελέγχουν τη μάζα και αυτός είναι ο βασικός λόγος στον οποίο οφείλει τόσο την ύπαρξή της όσο και την επιβίωσή της. Ωστόσο, παραφράζοντας το γνωστό απόφθεγμα του Wilde, καλό θα ήταν να θυμόμαστε πως «οι ταινίες που ο κόσμος αποκαλεί ανήθικες είναι αυτές που δείχνουν στον κόσμο τη δική του αισχρότητα».
Σύνταξη: Παναγιώτα Αργυρίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου