
Λιγότερο από μισό αιώνα πριν, η ζωή ήταν εντελώς διαφορετική. Είχε επιβληθεί δικτατορία-η λεγόμενη “χούντα”- η οποία είχε στερήσει πολλές από τις ελευθερίες των πολιτών στην Ελλάδα: Λογοκρισία, σωματική βία, φυλακίσεις, εξορίες, γενικά όποιος και ό, τι απαντούσε στην αυταρχική εξουσία αντιμετωπιζόταν άμεσα. Εκατοντάδες φοιτητές κατέλαβαν τη σχολή της Νομικής στην αρχή και αργότερα το Πολυτεχνείο και άλλες σχολές σε όλη την Ελλάδα, ζητώντας τη διακοπή αυτών των πρακτικών της δικτατορίας. Η δικτατορία διαλύθηκε και παραιτήθηκαν από την εξουσία οι πρωτεργάτες της.
Τα συμβάντα του Πολυτεχνείου είναι γνωστά. Πλήθος αποτελούν και οι ερμηνείες που τα σχολιάζουν. Ως γεγονός , το Πολυτεχνείο εκπέμπει ελευθερίας φως κι αντίστασης σε κάθε καταπίεση. Είναι ο συλλογικός εκφραστής του δικαιώματος ανυπακοής στην ανελευθερία. Ταυτίζεται με τον αγώνα για καλύτερη ζωή.
Αυτά τα γεγονότα θυμόμαστε και γιορτάζουμε σήμερα. Την αυτοθυσία των φοιτητών αυτών, που με αυταπάρνηση πάλεψαν για ένα διαφορετικό μέλλον, όχι μόνο γι' αυτούς, αλλά και για όλους εμάς. Τι αντιπροσωπεύουν όμως οι σημερινές ιστορικές επέτειοι και πώς συνδέονται με τα πραγματικά ανεπανάληπτα γεγονότα της εποχής εκείνης; Πέρα από τον καθαρά σημασιολογικό χαρακτήρα τους, δηλαδή την ανάμνηση, απόδοση τιμής και αναγνώριση προσφοράς των φοιτητών και των πράξεων που καθόρισαν τη ζωή που έχουμε σήμερα, υπάρχει σίγουρα κι ένας άλλος χαρακτήρας. Αυτόν τον οποίο αντιλαμβάνεται ο κάθε μαθητής, ο κάθε νέος άνθρωπος, όταν φέρνει στο μυαλό του το Πολυτεχνείο. Είναι αυτό που πρεσβεύει μεταφορικά το Πολυτεχνείο, η αντίσταση σε κάθε μορφή εξουσίας η οποία καταπιέζει, φιμώνει, κλείνει σε ένα στενό κλοιό την ελευθερία του ανθρώπου, τον βάζει στα δικά της καλούπια, της παγκοσμιοποίησης και της ισοπέδωσης κάθε διαφοράς. Αυτή η θέληση για αντίσταση υπάρχει και σήμερα, ακριβώς γιατί υπάρχει και μια ανάλογη καταπίεση. Δεν είναι πλέον η αυταρχικότητα και η φίμωση άμεση, αλλά έμμεση. Όχι πλέον σωματική βία, αλλά ψυχολογική. ΜΜΕ, καταιγισμός μηνυμάτων, εξοντωτικές ρουτίνες, στενοκέφαλα καταπιεστικά εκπαιδευτικά συστήματα, δημαγωγοί κάθε μορφής και εξουσίας, αποφάσεις κοροϊδίες στα μούτρα των πολιτών... ο κατάλογος είναι μακρύς.
Μια ανάλογη μορφή διαμαρτυρίας είναι και οι καταλήψεις. Κατάληψη (κατά + λαμβάνω= το να καταλαμβάνει κανείς ένα χώρο, εμποδίζοντας τη λειτουργία του, ως τρόπος διαμαρτυρίας). Αυτό το μέσο αντίστασης χρησιμοποιήθηκε από τους φοιτητές του '73 απέναντι σε μορφές βίας και καταπίεσης. Και σήμερα, στον “παράλογο” κόσμο που ζούμε, η κατάληψη αποτελεί ένα ισχυρό μήνυμα στο κατεστημένο από τους μαθητές. Με τη σημερινή καταπίεση όμως να είναι έμμεση και με την τωρινή μορφή των καταλήψεων, είναι σίγουρο ότι το μόνο που δεν γίνεται είναι να ενοχλείται το κατεστημένο. 'Έτσι, χάνει κάθε νόημα ύπαρξης, υποβαθμίζεται ο σκοπός της, αγνοούνται τα αιτήματα, και τελικά ο ίδιος ο αγώνας. Κανείς δε διαφωνεί με τη διαμαρτυρία, όλοι όμως διαφωνούν με τον τρόπο που πραγματοποιείται. Γιατί τι έχουν προσφέρει οι καταλήψεις στην βελτίωση της κατάστασης; Γίνονται κάθε χρόνο τα τελευταία χρόνια και όμως πολλά από τα προβλήματα παραμένουν ανεπίλυτα. Άρα, είτε κάνουν κάτι λάθος οι μαθητές, ή δεν τους παίρνουν στα σοβαρά οι “μεγάλοι”. Πώς όμως να γίνει αυτό, όταν οι καταλήψεις αναμένονται σαν ένα εποχικό φαινόμενο, όπως τα πρωτοβρόχια; Εξάλλου, εάν τελικά αποφασιστεί να γίνει κατάληψη -συλλογικά, όχι από ένα πυρήνα 5-10 ατόμων- δεν γίνεται με την υποστήριξη των υπολοίπων. Όλοι σχεδόν, μέχρι και καθηγητές, κανονίζουν τις δουλειές τους με βάση τον χρόνο των καταλήψεων. Οι μόνοι που ζημιώνονται από την κατάσταση αυτή, είναι οι ίδιοι οι μαθητές που μένουν στο κλειδωμένο σχολείο, και, που όταν πια ανοίξει, έχουν μείνει πολύ πίσω σε σχέση με τα πράγματα και την ύλη των μαθημάτων. Το αποκορύφωμα είναι βέβαια, ότι κάποιοι επιδιώκουν να γίνουν καταλήψεις, κανείς όμως δεν παίρνει την πρωτοβουλία για κάτι τέτοιο, παρά κρύβονται πίσω από τους “τολμηρούς”.

Σε καμία περίπτωση δεν εξισώνουμε τα αξιομνημόνευτα γεγονότα του '73 με την σημερινή εποχή, απλά τα χρησιμοποιούμε ως αφορμή για να προβληματιστούμε για την σημερινή κατάσταση. Λέει ένας από τους τότε φοιτητές του Πολυτεχνείου: “Είναι σφάλμα να προσπαθήσουμε να αντλήσουμε νόημα από το Πολυτεχνείο για το σήμερα. Με το να μένεις πιστός στο γράμμα του Πολυτεχνείου , το προδίδεις.”. Το πολυτεχνείο ζει βαθιά μέσα στη συνείδηση του καθενός, και για να είμαστε αντάξιοι της κληρονομιάς αυτής, πρέπει να αναθεωρήσουμε κάποιες πρακτικές. Ένα ανοικτό σχολείο ισούται με μια κλειστή φυλακή. Ένα κλειστό σχολείο; Ας αναλογιστούμε ποιος ωφελείται στο τέλος από τις καταλήψεις με τη μορφή και το χαρακτήρα που έχουν σήμερα. Το οφείλουμε όχι μόνο σε εμάς αλλά και στον κόσμο που ονειρευόμαστε, εάν θέλουμε πράγματι να τιμήσουμε τους αγώνες και τους φοιτητές του Πολυτεχνείου.
Σύνταξη: Νίκος Καρπέτας